Lezing 'Over de grens'

Deze activiteit is voorbij

Lezingen

Schermutselingen in de grensregio Nijmegen-Kleef 1930-1940

In deze grensstreek kennen de Nederlandse en Duitse buren elkaar goed. Ze verstaan elkaars dialect en er is dagelijks druk grensverkeer voor werk, familiecontacten én een beetje smokkel. Dat hoort nu eenmaal bij het leven aan de grens. Vanaf 1933 veranderde de gemoedelijke omgang met de Duitse buren: de grenssamenleving politiseerde snel na de machtsovername door de nationaalsocialisten in Berlijn en de onderlinge verhoudingen werden killer. Historicus Jan Brauer vertelt meer over deze spannende tijd tijdens zijn lezing.

Grensverhalen uit de Gestapo-dossiers
In 1933 verschenen vrijwel meteen Duitse vluchtelingen aan de grensslagboom in Beek-Wyler en in de bossen in de regio Kleef-Nijmegen. Ook fanatieke en brutale aanhangers van het nationaalsocialisme, afkomstig uit Kleef, meldden zich en zorgden voor onrust en knokpartijen in de grensdorpen. Dit zorgde voor ongekende politieke grensincidenten. Aan de Nederlandse zijde van de grens organiseerden Duitse emigranten hun verzet tegen het naziregime. Zij werden echter achtervolgd door Gestapo-agenten uit Duitsland. Grenshistoricus Jan Brauer opent tijdens zijn lezing de Gestapo-dossiers en laat bijvoorbeeld zien hoe in 1935 een belangrijke communistische koerierslijn door de Duffelt werd opgerold. Hij schetst een beeld van de roerige tijd in onze grensregio, laat Nederlandse en Duitse grensgangers aan het woord en toont hoe ‘Den Haag’ en ‘Berlijn’ reageerden op de toenemende schermutselingen aan de grens. 

In politiek spannende tijden spelen juist aan de staatsgrens bij uitstek universele thema’s rondom nationaliteit en identiteit. Op basis van Nederlandse en Duitse archieven bracht Brauer de sociaal-politieke dynamiek langs de hele Nederlandse oostgrens vanaf 1930 in kaart. Zijn recente gedegen proefschrift ‘Over de grens’ laat zien dat de Nederlands-Duitse grensregio vanaf 1933 in rap tempo politiseerde en dat de eerste stappen werden gezet naar de bezetting van Nederland in mei 1940. Zo opereerde het vervolgingsapparaat van de nazistaat al vanaf 1933 zeer effectief op Nederlandse bodem. De grensbewoners werden dan ook veel eerder dan de rest van Nederland geconfronteerd met ruwe dreiging van het Derde Rijk, zeker rond Groesbeek en in de regio Nijmegen-Kleef.

De lezing start om 19.30 uur en is uiterlijk om 21.30 uur afgelopen. Inloop is vanaf 19.00 uur en het programma is inclusief een pauze. De prijs is € 6,50 p.p. en kan alleen per pinbetaling worden voldaan bij aankomst in het Vrijheidsmuseum. De Museumkaart is geldig.

Reserveren is noodzakelijk: via welkom@vrijheidsmuseum.nl of telefonisch via 024-3974404. 

Bronvermelding afbeelding: Regionaal Archief Nijmegen